نقش نرم افزار حسابداری بر توسعه حسابداری در ایران

طراحی مدل فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه حسابداری در ایران توسعه حسابداری همان گونه که از نام آن پیداست، ابزاری است برای استفاده از اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری سیاستگذاران، برنامه ریزان و مدیران داخل سازمان برای آنکه اطلاعات ارائه شده توسط این سیستم اطلاعاتی برای تصمیم گیری مفید و مربوط باشد میبایست منعکس کننده شرایط مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی محیط خود باشند. در مورد توسعه حسابداری در بین جوامع و نظامهای اقتصادی شرقی و غربی، چهار نوع نگرش وجود دارد. مفاهیمی که این نگرشها را برجسته میکند، در طبقه بندی های جهانی نظام های حسابداری , به 4 الگو تقسیم میشود: 0 .الگوی اقتصاد کالن، 2 .الگوی اقتصاد خرد، 0 .الگوی نظام مستقل و 4 .الگوی حسابداری متحدالشکل حسابداری در هر یک از الگوهای باال دارای کارکردهای متفاوتی است. بر این اساس در الگوی اقتصاد کالن رویههای مورد عمل حسابداری در شرکتها، به منظور ارتقاء و نیل به هدفهای کالن در سطح ملی توسعه مییابد در الگوی اقتصاد خرد، حسابداری با تبعیت از اصول اقتصاد خرد توسعه مییابد و در تمام گزارشهای حسابداری بر جنبه های مدیریتی آن تأکید میشود. در رویکرد الگوی نظام مستقل، حسابداری به عنوان خدمتی در نظر گرفته میشود که مفاهیم و اصول خود را از چرخه تجاری اخذ میکند که در آن بکار گرفته شده است نه از یک رشته علمی مانند اقتصاد. در نتیجه، حسابداری به فراخور پیچیدگی های مستمر در محیط تجاری و با تکیه بر تجربه و عمل در شرایط گوناگون توسعه مییابد. حسابداری در الگوی متحدالشکل به صورت استاندارد درآمده و دولت از آن به عنوان ابزاری برای کنترل اداری استفاده میکند؛ به عبارت دیگر، دولت نقش قدرتمندی در برنامه ریزی اقتصاد دارد و از حسابداری برای ارزیابی عملکرد، تخصیص منابع، وصول مالیات و کنترل قیمتها استفاده میکند. در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که قوانین و شیوههای حسابداری، تحت تأثیر تعداد زیادی از عوامل کامالً متفاوت است که در آن مواردی از جمله نظامهای سیاسی و اقتصادی، نظام مالیاتی، نظام تأمین مالی شرکتها و نرم افزار حسابداری به طور خاص اهمیت دارد.

مدرنیته که از آن به عنوان تجدد یاد میشود و نیز پست مدرنیته که از لحاظ لغوی به معنی یافتهای است که بعد از مدرن و مدرنیته شدن میآید، یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر توسعه نرم افزار حسابداری است. مطالعات انجام شده در مورد تاریخ حسابداری بیانگر آن است که ظهور مدرنیته باعث ایجاد تکنیکهای جدید و در نتیجه رشد و پیشرفت این رشته شده است. این مطالعات ادعا دارند تغییرات پیوستهای که در محیط کسب و کار و فعالیتهای تجاری در دهه های اخیر شاهد آن بودهایم برخاسته از مفاهیم بنیادی مدرنیته است . در همین راستا حسابداری به شقوق مختلف تقسیم شد. در ابتدا حسابداری صنعتی به وجود آمد که وظیفه تهیه روشهای استاندارد و استانداردسازی در واحدهای تولیدی را بر عهده داشت که در این جا نشانه های مدرنیسم آشکار میشود و به تدریج رشد سریع محیط پیرامون حسابداری صنعتی جای خود را به حسابداری مدیریت یا حسابداری مدرن واگذار کرد که وظیفه آن کنترل و مدیریت سازمان است که این تغییرات اساسی از سال آغاز شد و اولین بارقه های آن، هزینه یابی مستقیم بود و بعد در ادامه مسیر بعضی از مفاهیم آن شامل حسابداری سنتی و بعضی شامل 4 مفاهیم مدرنیسم و بعضی دیگر شامل مفاهیم پست مدرنیسم میباشد. پژوهشگران معتقدند سیستمها و رویه های بکار گرفته شده حسابداری در بیشتر کشورهای در حال توسعه، برگرفته از سیستمها و رویه های شکل گرفته در کشورهای توسعه یافته و منطبق با نیازهای استفاده کنندگان و رعایت اولویتهای اطالعاتی آنهاست. آنها بیان میکنند که توسعه حسابداری در کشورهای در حال توسعه جدا از عوامل اقتصادی - اجتماعی نمیتواند بررسی شود پرداختن به موضوع توسعه حسابداری، مستلزم نگاه درونی و بیرونی به این حرفه است که حسابداری را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دهد. ادبیات حسابداری مؤید این است که وقتی محیط تجاری تغییر میکند نیاز و تقاضا برای تغییر در اطالعات مالی ارائه شده به وسیله نظام حسابداری، منجر به توسعه حسابداری میشود. در این ارتباط، بلکویی و ماسکی عنوان میکنند که جستوجو برای یافتن رابطه بین شاخصهای حسابداری و شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی 2 مستلزم ارائه یک نظریه اقتضایی برای حسابداری بین المللی است.

از نظر بلکویی حسابداری در خالء توسعه نمییابد بلکه گویای محیط ویژهای است که در حال توسعه است. این توسعه در نظامهای حسابداری باعث رشد نرم افزار حسابداری و رویه های گزارشگری و افشاء با توجه به ویژگیهای خاص هر کشور متفاوت از کشور دیگری است. همچنین، وی عوامل مؤثر بر توسعه حسابداری را به متغیرهای محیط سیاسی، محیط اقتصادی و محیط جغرافیایی طبقه بندی میکند اقدم مزرعه و همکاران بنابراین، الگوسازی توسعه حسابداری فرآیندی بسیار پویا و چند بعدی است که تا حد زیادی از محیط اقتصادی تأثیر میپذیرد برایر این مطلب بیانگر آن است که متغیر زمان و موقعیت اقتصادی و اجتماعی هر کشور عوامل اقتضایی، عوامل بسیار مهمی است که در بررسی توسعه حسابداری هر کشور باید همواره مدنظر قرار گیرد.

برداشتهای مختلفی از سوی جامعه به واسطه این عوامل و مسئولیتهای مورد قبول یک بنگاه اقتصادی میشود که بر موضوع انشاء در نظام اطلاعات حسابداری و نیز بر مواردی که باید گزارش شود تأثیرگذار است خواجوی و اعتمادی جوریابی به عبارت دیگر، نظام اطالعاتی حسابداری در قرن جدید با مسائلی از قبیل مبارزه با فساد، تشویق شفافیت و پاسخگویی، حفاظت از محیطزیست، توسعه اقتصادی و غیره سروکار دارد پژوهشگران که انعطافپذیری نظام اطلاعاتی، استانداردگذاری روشهای حسابداری، توجه به مقوله آموزش، مشارکت کاربران این نظام اطلاعاتی و برخورداری از دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی بر آن تأثیرگذار است و باعث رشد و اعتالی جایگاه واقعی این حرفه در جامعه میشود بنابراین، باید بررسی شود که حسابداری در زمان رکود و رونق اقتصادی، توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی بازار سرمایه، محیط مالیاتی، کیفیت حرفه حسابرسی و محیط آموزشی و سایر عوامل حاکم بر این حرفه چگونه عمل میکند؟
این مورد در مقاله بعدی مورد بررسی قرار میگیرد.